04 Algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en vpb

Energietoeslag 2023
Pas na goedkeuring van het wetsvoorstel eenmalige energietoeslag 2023 door de Tweede Kamer en Eerste Kamer kan het Rijk de definitieve budgetten voor de energietoeslag 2023 publiceren en uitkeren. Aangezien de aangepaste verdeelsystematiek tot herverdeeleffecten leidt geeft SZW alvast inzicht in de nieuwe verdeelsystematiek en de effecten daarvan. Ook wordt inzicht in de uitkomsten van de verdeelherstelactie 2022.
Dit heeft als doel dat gemeenten zich beleidsmatig alvast kunnen voorbereiden op het budget dat zij (nog) ontvangen voor de Energietoeslag 2023. Het daadwerkelijk uitkeren van de energietoeslag 2023 kan pas nadat het wetsvoorstel is aangenomen. De uitgaven zijn begroot binnen product 1J Inkomensvoorziening.

Incidentele uitkering voor omgevingswet
Er is een toezegging dat de beschikbare middelen voor de invoering van de omgevingsfonds voor de komende jaren worden uitgekeerd. Dit zal jaarlijks in de circulaires van het gemeentefonds worden verwerkt.
Deze middelen worden in de reserve projecten gestort. Zie verder de toelichting bij product 2A ruimtelijke ontwikkeling / omgevingswet.

Meicirculaire gemeentefonds 2023

Financieringssystematiek
Bij Miljoenennota 2023 heeft het kabinet aanvullend eenmalig € 1 miljard voor gemeenten en € 0,1 miljard voor provincies beschikbaar gesteld voor 2026, vooruitlopend op de nieuwe financieringssystematiek. Dit bedrag, opgeteld € 1,1 miljard, komt vanaf 2027 structureel beschikbaar. Van dit bedrag wordt een deel afgestort in het BCF.

Hoeveelheidsverschillen en ontwikkeling uitkeringsbasis
Met ingang van 2023 zijn het aantal maatstaven fors verminderd door de herijking van het gemeentefonds. Dit heeft tot gevolg dat mutaties binnen de maatstaven behoorlijk effect kunnen hebben op de hoogte van de berekende algemene uitkering. Met name de uitgavenmaatstaven:

• Inwoners (ruim 25%)
• Huishoudens met laag inkomen (rond 20%)
• Inwoners vanaf 75 jaar (ongeveer 8%)
• Bijstandontvangers (7%)
• Jongeren onder 18 jaar (ruim 6%)

bepalen voor ruim 2/3 deel de hoogte van de algemene uitkering. Bij deze maatstaven is op basis van de trend van de afgelopen 5 jaar een prognose gemaakt voor de komende jaren. Op het moment dat deze aantallen definitief zijn kunnen er voor- of nadelen ontstaan omdat deze hoger of lager zijn dan de prognose. Met name de maatstaven die hierboven zijn genoemd kunnen grote verschillen veroorzaken.
Omdat de trend van de gemeente Renkum afwijkt van de landelijke trend zal de gemeente Renkum jaarlijks naar verwachting steeds een kleiner stukje van de gemeentefonds taart krijgen.
Daarnaast speelt de inkomensmaatstaf ozb ook een rol bij de verdeling van de algemene uitkering. Voor 2023 wordt uitgegaan van een marktontwikkeling van 3% voor woningen en 2% voor niet-woningen. De inflatie (pNB) in die periode bedraagt volgens de ramingen van het CPB 7%. Hiervoor wordt het rekentarief aangepast. Deze effecten zijn ook verwerkt bij de hoeveelheidsverschillen omdat deze aanpassing geen effect hebben op de volume van het gemeentefonds.

Overige mutaties
Voor 2022 betreft dit de afrekening van het BTW compensatiefonds 2022. Er is minder geld (ruim € 2,9 miljoen)overgehouden dan eerder was gedacht. Dit verschil wordt dan incidenteel in het gemeentefonds gestort. Is een nadeel van €4.500. De overige mutaties zijn met name de verdeelreserve en afrondingen.

Compensatieregeling Voogdij/18+
In de meicirculaire is de aanvraag voor de compensatieregeling Voogdij/18+ verwerkt. Omdat de behandeling van alle aanvragen langer heeft geduurd is deze pas nu verwerkt.
Deze compensatie wordt toegevoegd aan de algemene dekkingsmiddelen.

Septembercirculaire gemeentefonds 2023

BTW-compensatiefonds
Jaarlijks wordt bij de septembercirculaire een inschatting gemaakt van de declaraties door gemeenten bij het BTW Compensatie Fonds. Door een verwachte onderschrijding ten opzichte van het plafond (€ 3,957 miljard) wordt een voorschot verstrekt van € 359 miljoen.
De provinciaal toezichthouder staat toe een meerjarige stelpost op te nemen als inschatting op de jaarlijkse onder- of overschrijding van het plafond. Dit ter hoogte van de laatst bekende afrekening. In dit geval is dat € 318 miljoen in 2022. Vanaf 2024 is de toegestane stelpost opgenomen.

Accres volume
In de Voorjaarsnota 2023 is besloten om het gemeentefonds vanaf 2027 te indexeren op basis van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product. Uitgangspunt is dat het gemeentefonds meerjarig de ontwikkeling van het nominaal bruto binnenlands product volgt. De volumeontwikkeling van de fondsen wordt gebaseerd op een 8-jaars (t-9 t/m t-2) historisch gemiddelde van de ontwikkeling van het bbp, waardoor het gemeentefonds minder schommelt. De mutatie voor het volume deel voor 2027 bedraagt € 706 miljoen.

Financieringssystematiek
Dit betreft de afstorting BTW-compensatiefonds zoals in de meicirculaire is aangegeven.

Hoeveelheidsverschillen en ontwikkeling uitkeringsbasis
Zie hiervoor de toelichting bij de meicirculaire.